عنوان کتاب: شاه امان الله غازی و برنامه های انکشاف معارف

کتاب «شاه امان الله غازی و برنامه‌های انکشاف معارف» نوشته دکتر سید عبدالله کاظم به بررسی عمیق و مستند تلاش‌های شاه امان الله در راستای توسعه و اصلاح نظام آموزشی افغانستان می‌پردازد. این اثر با تحلیل اقدامات نوآورانه و جسورانه شاه امان الله در حوزه‌های مختلف معارف از جمله تأسیس مکاتب جدید، اعزام دانشجویان به خارج از کشور و حمایت از آموزش زنان، زوایای مهمی از تاریخ افغانستان در دورهٔ حساس سلطنت امانی را روشن می‌کند.

نویسنده ابتدا زمینه‌های تاریخی شکل‌گیری معارف مدرن در افغانستان را از دورهٔ امیر حبیب‌الله خان بررسی کرده و سپس به اقدامات و اصلاحات شاه امان الله می‌پردازد که به دنبال استقلال افغانستان، دست به تحولاتی گسترده در ساختار سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و به ویژه آموزشی زد. تأسیس وزارت معارف، انجمن معارف و گسترش سریع مکاتب، نمونه‌هایی از این تلاش‌ها هستند.

یکی از بخش‌های مهم کتاب به اعزام دانشجویان افغان به کشورهای خارجی برای تحصیل اختصاص دارد که گام بزرگی در جهت رشد علمی و فرهنگی کشور محسوب می‌شود. نویسنده به بررسی دقیق اهداف، نحوهٔ اعزام و نتایج به‌دست آمده از این سیاست آموزشی پرداخته است.

کتاب همچنین نقش برجسته ملکه ثریا و محمود طرزی را در حمایت از حقوق زنان و ترویج آموزش دختران بررسی می‌کند و با اشاره به تأسیس اولین مدارس دخترانه و نشریه «ارشادالنسوان»، به مقاومت‌ها و چالش‌هایی می‌پردازد که در مسیر پیشرفت زنان در افغانستان قرار داشت.

این اثر در نهایت به بررسی دلایل شکست برنامه‌های اصلاحی شاه امان الله و سقوط سلطنت او پرداخته، و عوامل داخلی و خارجی مؤثر در این زمینه را تحلیل می‌کند. انتشار این کتاب در سال ۱۴۰۳ شمسی (۲۰۲۴ میلادی)، آن را به منبعی ارزشمند برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ معاصر افغانستان، به خصوص در حوزهٔ تحولات آموزشی و فرهنگی تبدیل کرده است.